18+
24 декабря 2019 Культура
Алесь Дудар: «Беларусь — не царам маскоўскім. Беларусь — не варшаўскім панам!»
115 лет назад родился беларуский писатель Алесь Дудар. Если бы он жил в наше время, рэпер Бакей мог бы посвятить ему свою песню «Я бунтарь». За свой бунтарский дух Дудар поплатился жизнью: был расстрелян осенью 1937 года. Но поэзию не расстреляешь. В день рождения писателя «Большой» вспоминает его произведения.
Пасеклі Край наш
Пасеклі Край наш папалам,
Каб панскай вытаргаваць ласкі.
Вось гэта — вам, а гэта — нам,
Няма сумлення ў душах рабскіх.
І цягнем мы на новы строй
Старую песню і чужую:
Цыгане шумнаю талпой
Па Бесарабіі качуюць…
За ўсходнім дэспатам-царком
Мы бегаем на задніх лапах,
Нью-Ёрку грозім кулаком
І Чэмберлена лаем трапна.
Засыплем шапкамі яго,
Ура, ура — патопім ў соплях.
А нас тым часам з году ў год
Тут прадаюць ўраздроб і оптам.
Мы не шкадуем мазалёў.
Мы за чужых праклёны роім,
Але без торгу і без слоў
Мы аддаем сваіх герояў.
Не смеем нават гаварыць
І думаць без крамлёўскай візы,
Без нас ўсё робяць махляры
Ды міжнародныя падлізы.
Распаўся б камень ад жальбы
Калі б ён знаў, як торг над намі
Вядуць маскоўскія рабы
З велікапольскімі панамі.
О, ганьба, ганьба! Ў нашы дні
Такі разлом, туга такая!
І баюць байкі баюны
Северо-Западного края…
Плююць на сонца і на дзень.
О, дух наш вольны, дзе ты, дзе ты?
Ім мураўёўскі б гальштук ўздзець,
Нашчадкам мураўёўскім гэтым…
Але яшчэ глушыце кроў.
Гарыць душа і час настане,
Калі з-за поля, з-за бароў
Па-беларуску сонца гляне.
Тады мы ў шэрагах сваіх,
Быць можа, шмат каго не ўбачым.
З тугою ў сэрцы ўспомнім іх,
Але ніколі не заплачам.
А дзень чырвоны зацвіце,
І мы гукнем яму: «Дабрыдзень».
І са шчытом ці на шчыце
Ў краіну нашу зноў мы прыйдзем.
1928
Кастусь Каліноўскі
Беларусі паўстаўшай слава,
Беларусі — ў пояс паклоны.
Хай мінулае цемра заслала —
а змагання не забыць ніколі.
Эх, Кастусь… Балоты памераў,
а ў лясах,
як у бацькавай хаце.
Беларусь табе паверыла —
за табою пайшла змагацца.
Беларусь — не царам маскоўскім.
Беларусь — не варшаўскім панам!
Зазвінелі ў лесе бярозкі,
дуб стары галаву падняў.
Забуяніла ў полі рэхам:
— За мужычую праўду — у бой!..
Не Ілля па хмарах праехаў,
не Пятро зазваніў булавой…
А пасля — астрожныя краты…
Што з таго, што жыцця не стане.
Твае слёзы важыць на караты:
— Залілі, загасілі паўстанне…
Скалыхнуўся натоўп на Лукішках:
— На Беларусі няма шляхты!..
Можа, кат успомніў за кілішкам,
як памёр мяцежнік пракляты.
Маліцца — не наша справа.
Кастуся мы папросту ўспомнім:
Беларусі паўстаўшай — слава,
Беларусі — ў пояс паклон.
Усё аддам залатому жыццю я
Ўсё аддам залатому жыццю я
для другіх гадзін…
Бачыць сэрца ўсё і чуе —
маладое нашто маладзіць?..
Ад сваіх, ад чужых раздарожжаў
я іду далей…
Шмат напеваў у нас прыгожых,
а хацелася б весялей.
Вось і ўсё… За часінай часіна —
гэтак дзень за днём.
Бач, як раніца закаласіла!..
Дык няўжо ж цяпер мы заснём?
І таму, каго дзень не хвалюе,
песні гэтакай не нарадзіць.
Усё аддам залатому жыццю я
для другіх гадзін.
1927
Я малады
Хто прайшоў — галаву павесіў.
(Міліёны пудоў у гадах.)
Ну, а я малады — мне весела
разагнацца ў мяцежную даль.
Мне жыццё —
сусветнае свята,
мне прапоны — большы разгон.
Я цяпер без багацця багаты
на зары квітнеючых дзён.
Гэта кроў не баіцца смерці,
гэта сэрца распаліць лёд,
гэтых думак кіпучага смерчу
не абгоніць птушыны лёт.
Вось вышэй бы за ўсіх узняцца,
я увесь — непакорны шквал.
Што ж рабіць, калі дух юнацкі
агарнуў ваяўнічы запал;
што ж рабіць, калі фарбы раніцы
у грудзёх завялі карагод;
што рабіць, калі кроў барабаніць —
заклікае ісці у паход?
Хто прайшоў — галаву павесіў.
(Міліёны пудоў у гадах.)
Ну, а я малады — мне весела
разагнацца ў мяцежную даль.
1924
OOO «Высококачественные инженерные сети» осваивает новейшие технологии в строительстве инженерных сетей в Санкт-Петербурге. Начиная с 2007 года, наша компания успешно реализовала множество проектов в области строительства инженерных сетей: электрическое обеспечение, водоснабжение и газоснабжение. Более подробная информация на сайте: http://spbvis.ru/
Комментарии